Transmedial creation of text worlds : pictorial narration in response to verbal texts

With the narrative and visual turn engaging research in several scholarly disciplines over the last decades, the author of this article intends to approach the issue of world-formation in such pictorial representations that have originated in response to verbal texts, mostly literary. The study assumes a semiotic vantage point, with text understood broadly as any meaningful sequence or network of signs. It draws also from Intermedial Studies, following in particular the idea of media transformation (transmediation) as proposed by Lars Elleström (2014), especially in application to “qualified” media such as artistic forms. An analysis will be carried on the set of images (mostly Western paintings and one instance of Oriental sculpture) produced by 19th and 20th-century artists, all induced by well-known verbal narratives that represent three categories: a) Greek mythology, b) religious and literary-religious texts (The New Testament, the Rāmāyana) and c) English-language literature (drama and poetry). As such, these visual renditions – a reversal of traditionally conceived ekphrasis in which verbal descriptions commented on visual artefacts – qualify as transmedial phenomena. The author’s main concern is to what extent storytelling static visual works, the instances of secondary narrativity (Stampoulidis, 2019), are capable of creating text worlds (partly) similar to storyworlds postulated for verbal narratives. Starting with her own taxonomy of picturing endowed with a narratorial potential (inspired by several typologies proposed for narrative images), the author will discuss the formation by pictorial means of two world-building units, namely: 1) scenes and 2) small worlds/sub-worlds, both of them only parts of full-blown text worlds. Temporality emerges as a foundational but not exclusive property of text worlds in the verbal and pictorial arts. This study is a continuation of the author’s previous research (Chrzanowska-Kluczewska, 2009; 2016; 2019) that points to an incremental growth of possible worlds into text worlds into discourse worlds in verbal and visual media

Stylistic dominants in English and Polish poetic texts : literary semantics facing translation studies

Artykuł opisuje zwięźle rozwój (w ostatnim półwieczu) subdyscypliny lingwistyki literackiej zwanej w tradycji anglojęzycznej (głównie brytyjskiej) semantyką literacką, wskazując na jej korzenie w innych paradygmatach naukowych (m.in. w formalizmie rosyjskim oraz moskiewsko-tartuskiej szkole semiotyki) oraz na jej bliskie związki z poetyką kognitywną. Autorka wskazuje też na rozwój badań nad językiem artystycznym we współczesnej polskiej myśli lingwistycznej. Semantyka literacka, według idei T. Eatona prezentująca szerokie, interdyscyplinarne podejście do tekstów literackich, w naturalny sposób wchodzi w dialog z translatologią w obrębie studiów zwanych stylistyką porównawczą. Autorka omawia pojęcie zwane dominantą semantyczną, wprowadzone do teorii języka przez Romana Jakobsona w 1976 r., a do polskiej krytycznej teorii przekładu przez S. Barańczaka (2004), a oznaczające najbardziej wyróżniający się element złożonej struktury wiersza, funkcjonujący jako klucz do jego interpretacji i tłumaczenia. Przykłady przytoczone przez Barańczaka, zarówno jako metajęzykowy komentarz do konstruowania jego własnych przekładów wybranych anglojęzycznych utworów poetyckich, jak również jako krytyczna ocena wytworów innych tłumaczy, prowadzą autorkę artykułu do konkluzji, że pojęcie dominanty semantycznej winno zostać zastąpione dominantą stylistyczną, która to kategoria lepiej odzwierciedla szczególną cechę konstrukcji znaczenia w tekstach poetyckich, przebiegającej na wielu płaszczyznach języka i często multimodalnej, zwaną wieloznaczeniowością (plurisignation, termin Philipa E. Wheelwrighta, 1954/1968). Ponadto, raczej niż o pojedynczej dominancie stylistycznej, powinniśmy mówić o ich zespole jako kluczu do złożonej semantyki poezji. Ważną dominantą pozostaje figuracja (a szczególnie użycie tropów), jednakże instrumentacja wiersza (całość jego fonetyki i wersyfikacji), a często także układ graficzny odgrywają nie mniejszą rolę w konstrukcji jego znaczenia.The article refers briefly to the development, over the last half-century, of the sub-discipline of literary linguistics, called literary semantics in anglophone tradition. The author mentions also a development of studies on artistic language in contemporary Polish linguistic theorizing, Conceived as a broad linguistic approach to literary texts, literary semantics enters into dialogue with translation studies in the area of comparative stylistics. The author discusses the notion of semantic dominant, introduced into linguistics by R. Jakobson in 1976 and into the Polish critical theory of translation by St. Barańczak (2004) to designate the most salient element of the poem's complex structure, acting as a clue to its interpretation and translation. The examples provided by Barańczak lead us to the conclusion that the concept of semantic dominant should be re-named stylistic dominant, the term that better reflects a peculiar characteristic of a multi-level and often multimodal nature of meaning in poetic texts (plurisignation). What is more, we should talk about sets of stylistic dominants rather than their single occurrences. An important dominant remains figuration but the orchestration of the poem and often its graphic layout are of no less import in meaning construction

Visual narrativity and the creation of a text world : a semiotic study of selected cases of transmediality

The paper, from the field of broadly conceived text studies, focuses on those aspects of the visual arts that bear a storytelling potential, on analogy to verbal texts. My interest lies mainly in the field of artistic semiotics, that is in the texts marked with aesthetic qualities. The attention will go mainly to figural painting and sculpture due to their potential to show events as evolving in time. Thus, I intend to consider the manner in which narrativization as a widely recognized cognitive propensity of the human mind to impose structure upon reality and best realized in verbal storytelling is applicable to pictorial representations and how it takes part in the construction of visual possible worlds/visual text worlds. This article is thus a contribution to semiotic research in intermediality and transmediality in interart relations

Lost landscapes of childhood : an ecostylistic analysis of "The Issa Valley"

The Issa Valley, a novel by the renowned Polish émigré poet and writer Czesław Miłosz, is a partly autobiographical rendition of Miłosz’s early years spent on his family estate at Szetejnie in Lithuania. The omniscient narrator presents the early years and adolescence of a Polish gentry boy, Thomas Dilbin; the second, equally important protagonist of the novel is the eponymous Issa Valley. The book is an homage paid to the beauty of Lithuanian nature and to the world of childhood memories; as such, it invites an attempt at an ecostylistic interpretation, which is the main aim of this study. The methodology applied to analyze its English translation partly follows Geoffrey Leech and Mick Short’s taxonomy of linguistic aspects relevant when studying fiction, such as context, lexicon, syntax and figuration. Furthermore, this ecostylistic analysis focuses on figuration and its imagistic potential in picturing the Issa landscape. Master tropes (simile, metaphor, synecdoche, irony and antithesis) work at three textual levels: micro-, macro- and megatropical. This scrutiny proves that the novel is an instance of what I call existential ecology, with antithesis as a dominant textual backbone; it also demonstrates that figuration reflects an intensely corporeal experience of nature by the young Thomas. The main contribution of this article to Miłosz’s scholarship is that it offers an ecostylistic reading of The Issa Valley,which has not been applied to the novel so far, specifically from lexical, grammatical and tropological perspectives

Crossing the textual frame and its transmedial effects

The year 2022 marks the 100th anniversary of Juri Lotman’s birth. On this occasion, I propose to return to one of Lotman’s concepts, namely that of frame. The term was proposed in The structure of the artistic text (1970/1977), in the traditional understanding of a limit that separates a text produced in any kind of medium from extra-textual structures (other texts) or non-text (real-life contexts). This notion of frame comes close to its understanding in literary studies, as well as the theory and philosophy of art and should not be confused with a well-known concept of frame propagated in AI Studies (Minsky 1975, Petöfi 1976) and which refers to a global cognitive pattern of storing common-sense knowledge about particular concepts and situations in memory. Lotman returned to the discussion of the textual frame in Universe of the mind (1990), mainly in application to the fine arts. He also elaborated there a more inclusive concept of boundary (proposed in Lotman 1984/2005) as a demarcation of the semiosphere and of its internal subsystems, which necessitates constant translations between particular codes and languages. Lotman dubbed transgressions of textual borders transcoding, which in contemporary parlance is a clear manifestation of transmediality. Therefore, I propose to analyse the concept of frame in relation to Intermedial Studies (cf. Elleström, 2014). Such crossings of boundaries between different media/modes/modalities are simultaneously creative and potentially confusing, in that they display a semiotic collision of artistic codes and require a heightened processing effort on the part of the addressee. My vantage point is basically semiotic, with the focus of interest going less to verbal texts and more to the issues of frame in the visual arts. Semiotic considerations on the problem of boundaries are complemented with brief phenomenologically-oriented ponderings on aesthetic and cognitive import of framing devices (Crowther, 2009) that emphasize their antithetical function as: a) devices with their own artistic value, even complementing the text vs. b) “defences against the exterior” and hindrances to creative liberty. First, I turn to two areas of interest of Lotman himself: 1) the extension of artistic media in Baroque art and 2) collages, which I treat as transmediality through surface. Lotman perceived collages as a collision of the fictitious with the real, referring to their doubly figurative nature (metonymical and metaphorical). Next, I complement this discussion with examples taken from 20th-century painting and sculpture, e.g. Spatialism, Minimalism, and Hyperrealism. Of particular interest is the situation in which the frame becomes a text commenting on its content or plays a metatextual function. Another game worthy of attention is embedding of frames. The discussion closes with the case of transmedial effects between painting and theatre, illustrated by Polish painter and stage-director Tadeusz Kantor’s theatrical experiments in Cracovian Cricot 2 Theatre: a) Velázquez’s Infanta Margarita entering Kantor’s self-portraits and a photo-portrait frame in the performance Today is my birthday (1990); b) Kantor stepping out of the frame of his own self-portrait on the illusory boundary between real life, painting and theatre. The article posits to treat frame and multiple ways of transgressing it as an integrational phenomenon that opens a path for further interdisciplinary studies across the borders of artistic semiotics, Intermedial Studies, literary theorizing and the theory and philosophy of art.У 2022 році виповнюється 100 років від дня народження Юрія Лотмана. З цієї нагоди я пропоную повернутися до однієї з концептцій Лотмана, а саме до фрейму. Термін був запропонований у “Структурі художнього тексту” (1970/1977) у традиційному розумінні межі, яка відокремлює текст, створений будь-яким носієм, від позатекстових структур (інших текстів) або нетексту (реальних життєвих контекстів). Це поняття фрейму наближається до його розуміння в літературознавстві, а також у теорії та філософії мистецтва, і його не слід плутати з добре відомою концепцією фрейму, поширеною в дослідженнях (Minsky 1975, Petöfi 1976), яка посилається на глобальний когнітивний патерн збереження здорового глузду в пам’яті про певні поняття та ситуації. Лотман повернувся до обговорення текстового фрейму у “Всесвіті розуму” (1990), головним чином відносно до образотворчого мистецтва. Там він також розробив більш інклюзивну концепцію межі (запропоновану в Lotman 1984/2005) як демаркацію семіосфери та її внутрішніх підсистем, що вимагає постійних перекладів між окремими кодами та мовами. Лотман назвав трансгресію текстових кордонів транскодуванням, що в сучасному розумінні є яскравим проявом трансмедіальності. Тому я пропоную проаналізувати концепцію фрейму у зв’язку з інтермедіальними дослідженнями (пор. Elleström, 2014). Такі перетини меж між різними медіа/модами/модальностями є водночас творчими та потенційно заплутаними, оскільки вони демонструють семіотичне зіткнення художніх кодів і вимагають посилених зусиль обробки з боку адресата. Моя точка зору в основному семіотична, з центром інтересу, що зосереджується не на вербальних текстах, а більше на питаннях кадру у візуальному мистецтві. Семіотичні міркування щодо проблеми меж доповнюються короткими феноменологічно орієнтованими міркуваннями про естетичний і когнітивний імпорт засобів фреймуванння (Crowther, 2009), які підкреслюють їхню антитетичну функцію як: а) засоби із власною художньою цінністю, які навіть доповнюють текст vs б) «засоби захисту від зовнішнього» та перешкоди творчій свободі. По-перше, я звернуся до двох сфер інтересів самого Лотмана: 1) розширення художніх засобів у мистецтві бароко та 2) колажі, які я розглядаю як трансмедіальність через поверхню. Лотман сприймав колажі як зіткнення фіктивного з реальним, маючи на увазі їхню подвійну образність (метонімічну й метафоричну). Далі я доповню це обговорення прикладами, взятими з живопису та скульптури 20- го століття, напр., спаціалізм, мінімалізм і гіперреалізм. Особливий інтерес викликає ситуація, коли фрейм стає текстом, що коментує його зміст, або виконує метатекстову функцію. Ще одна гра, яка заслуговує на увагу, це вбудовування фреймів. Дискусію завершує випадок трансмедійних ефектів між живописом і театром, проілюстрований театральними експериментами польського художника та режисера Тадеуша Кантора в краківському театрі Кріко 2: а) Інфанта Маргарита Веласкеса входить до автопортретів Кантора та рамки фотопортрету у виставі “Сьогодні мій день народження” (1990); б) Кантор виходить із рамки власного автопортрета на ілюзорну межу між реальним життям, живописом і театром. Стаття розглядає фрейм і численні способи його трансгресії як інтеграційний феномен, який відкриває шлях для подальших міждисциплінарних досліджень через кордони мистецької семіотики, інтермедіальних студій, літературного теоретизування та теорії та філософії мистецтва

Pustka w języku - horror vacui ?

The author argues that the conception of emptiness, ambivaient on physical and philo[1]sophical grounds, can be projected onto natural languagt. On the one hand, we can face here “absolute emptiness”, which is a total lack of certain elements in the linguistic sys[1]tem, on the other - gaps that tend to be filled in by the language user. It seems that the na[1]tural human propensil у to complete the encountered empty places, lacunae, areas of inde[1]terminacy, or blind spots is also well-visible in language. And although such gaps can be spotted at each linguistic level, their occurrence is especially interesting at the level of se[1]mantics, stylistics and discourse analysis. Tin, question of how interlocutors, readers and translators cope wft і such areas of blindness has been discussed by philosophers, literary critics, linguists and semioticians (most notably R. Ingarden, W. Iser, U. Leo, L. Doleźel). Doleźel і ;htly pointed out that “absences" and “silences” in texts (mostly fictional) can be either total (i. e. the ontological indeterm часу of fictional worlds) or only apparent (implicit meanings hidden yet recoverable from the text). The author of the present article perceives in the ontological incompleteness of fiction an instance of absolute, irrecovera[1]ble emptiness, whereas the idea of the text as an inferential machine, which through hints and suggestions prompts the reader to fill in the gaps (the case of concretisation in Ingar[1]den’s terminology) squares witn ner idea of the emptiness that tends toward an ultimate, if only partial completion. One of tenets of this paper is also the gamesome, ludic character of the activity of gap-filling. The completion of empty spaces in texts / discourses is a prototypical pragmatic game of the reader, critic or translator - their quite automatic ans[1]wer to the authorial move of saturating the text with gaps (the term saturation or density of gaps has been borrowed from Doleźel 1995)

Between the studies of literary texts and artistic semiotics

The article focuses on the comparison of verbal and non-verbal visual artworks (paintings) conceived as texts in a broad semiotic understanding, thus addressing the issue of intermediality (convergence of arts). The first problem discussed is that of a degree of underdetermination/schematicity present in literary texts and visual artworks. The opinions of philosophers and theoreticians of art on this theme have been divergent, with the outstanding Polish phenomenologist Roman Ingarden favouring literary texts as less “gappy” than paintings (due to the capacity of natural language to invoke several sensations) and thus easier to “concretize” (i.e. fill in during interpreta- tion) and with E. H. Gombrich treating paintings as less “handicapped” in sensory perception (more detailed, open to holistic instant scrutiny). The second major query concerns the presence of tropes in non-verbal texts. The author supports the thesis that tropes exist not only in verbal texts but are also capable of structuring all kinds of visual and spatial texts, such as paintings, sculptures, installations, architectural works, urban and garden spaces, as well as products of artistic design. The discussion proceeds against a larger background showing the camp of supporters of visual tropes - representatives of several disciplines (Jakobson, Barthes, Todorov, Gombrich, Porêbski, Wys³ouch, and the cognitive scholars) set against the group of non-believers in the visuality of tropes (Arnheim, Foucault, Ziomek, partly Mayenowa). Although the author remains sceptical about the possibility of finding a common "grammar" for all semiotic artistic systems in the sense of imposing on them morphology and syntax in the strictly linguistic understanding, she strongly believes that all aesthetically marked semiotic texts share a common stylistic core, in which figuration (and tropes in particular) qualify as semiotic stylistic universals. The list of such universal tropes may be claimed to include the four master tropes: metaphor, metonymy, synecdoche and irony, extended by: simile, antithesis, catachresis (semantic anomaly), euphemia, suppression and antithesis (cf. Chrzanowska-Kluczewska 2013). The discussion of visual tropes is carried out on the example of four capriccios - oil paintings featuring the seasons of the year/elements by the mannerist artist Giuseppe Arcimboldi

"Linguistica generale" : linguistic terminology in the description of visual artworks and architecture

Współczesne językoznawstwo, choć czerpiące od lat swą terminologię z innych dyscyplin naukowych, w XX wieku stało się dawcą terminów dla opisu dzieł sztuk wizualnych. Ważny impuls dał temu trendowi Benedetto Croce (1902), postulując linguistica generale jako wspólną platformę dla filozofii języka i estetyki. W opinii historyka sztuki Jana Białostockiego (1980/2009) nie tylko traktat Crocego, ale też europejski strukturalizm (Roman Jakobson, Roland Barthes) przyczyniły się do intruzji terminologii językoznawczej na obszar teorii sztuki, prowadząc do „paralingwistycznej wersji” semiologicznych badań nad estetyką. Z kolei Mieczysław Porębski (1986/2009b), krytyk sztuki i semiolog, nazwał to podejście „semiotycznym”, sam uczestnicząc w wieloletniej dyskusji dotyczącej możliwości opisu tekstów wizualnych na sposób „projęzykowy”. Poniższy artykuł przedstawia w zwięzły i bardzo selektywny sposób obóz naukowy zwolenników podejścia semiotycznego (zatem w głównej mierze lingwistycznego) do analizy dzieł sztuk wizualnych i architektury – uczonych reprezentujących różne szkoły i tradycje: a) semiotykę/strukturalizm, b) filozofię sztuki, filozofię języka i logikę formalną, c) podejście retoryczno-figuratywne (z korzeniami m.in. w teoriach Barthesa i Jurija Łotmana), obejmujące również odrębny paradygmat językoznawstwa kognitywnego wraz z tropologią multimodalną, d) skandynawską semiotykę piktorialną (Görana Sonessona), wreszcie e) semiotykę społeczną z jej gramatyką i modalnością wizualności, powiązaną z różnymi teoriami komunikacji. Artykuł stawia następnie pytanie o status zapożyczonych terminów językoznawczych w teorii sztuk i architektury, dzieląc je na trzy klasy: 1) terminy metaforyczne niesystemowe (ekfraza architektoniczna, poetyka architektoniczna Madeline Gins i Arakawy, 2) adaptacje terminologiczne, czyli częściowo metaforyczne terminy systemowe (gramatyka wizualności Gunthera Kressa i Theo van Leeuwena), oraz 3) terminy metaforyczne systemowe (tropologia w wizualnej poetyce kognitywnej i studiach nad multimodalnością; Andrzej Niezabitowski zastosował je do subdyscypliny architektury zwanej architektoniką). Z tym powiązana jest kwestia statusu języka naturalnego jako metajęzyka opisu wszelkich innych systemów semiotycznych (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Łotman, Mark Johnson). Autorka artykułu stoi na stanowisku semiotycznym, upatrując w obecności terminologii językoznawczej w teorii sztuki i architektury dowodu na transmedialność tekstów werbalnych i wizualnych w Łotmanowskiej semiosferze oraz na konieczność opracowania szerokiej platformy metodologicznej do ich wszechstronnego opisu, postulowanej również przez Alinę Kwiatkowską (2013) w obrębie studiów kognitywnych nad percepcją wzrokową i multimodalnością.Contemporary linguistics, for years drawing its terminology from other fields of study, in the 20th century became a donor of its own terms for the purpose of describing the visual arts. An important stimulus for this trend came from Benedetto Croce (1902), who postulated linguistica generale as a common platform for the philosophy of language and aesthetics. In the opinion of art historian Jan Białostocki (1980/2009), it was not only Croce’s treatise but also European structuralism (Roman Jakobson, Roland Barthes) that contributed to the intrusion of linguistic terms into the theory of art, leading to a “paralinguistic version” of semiotic studies in the area of aesthetics. In turn, Mieczysław Porębski (1986/2009), an art critic and semiologist, called it a “semiotic attitude” to art, engaging himself in a prolonged debate on the possibility of approaching visual texts in a “pro-linguistic” manner. The following article gives a concise and very selective presentation of advocates of the semiotic (mainly linguistic) approach to analysing visual artworks and architecture. The researchers listed represent various schools and traditions: a) semiotics/structuralism, b) philosophy of art, philosophy of language and formal logic, c) a rhetorical-figurative approach (with its roots in the theories of Barthes and Jurij Lotman, among others), including also a different paradigm of cognitive linguistics and multimodal tropology in particular, d) the Scandinavian school of pictorial semiotics (Göran Sonesson), and – finally – e) social semiotics with its grammar and modality of visual representations, related to various theories of communication. Next, the article poses the question about the status of terminological borrowings from linguistics and the related fields present in theoretical considerations on the visual arts and architecture, dividing them into three classes: 1) metaphorical non-systematic terms (architectural ekphrasis, architectural poetics of Madeline Gins and Arakawa), 2) terminological adaptations, that is partly metaphorical systematic terms (Gunther Kress and Theo van Leeuwen’s grammar of visual design), and 3) metaphorical systematic terms (tropology in visual cognitive poetics and multimodal studies; Andrzej Niezabitowski on their application to a new subdiscipline of architecture, viz. architectonics). A related issue is the status of natural language as a metalanguage in the description of other semiotic systems (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Lotman, Mark Johnson). The author of this article assumes a semiotic stance, perceiving the presence of linguistic terms across the theory of art and architecture as a proof of transmediality of verbal and visual texts within the Lotmanian semiosphere This calls for development of a broad methodological platform for their comprehensive study, postulated as well by Alina Kwiatkowska (2013) within cognitive studies on visual perception and multimodality. Keywords: linguistica generale, linguistic terminology, the visual arts, architecture, metaphorical vs. systematic terms, metalanguage, transmedialit